Eindelijk verlost van lege stallen

In het project Zon op erf gaan 5 agrarische ondernemers in Gelderland hun stallen slopen en vervolgens een veld met zonnepanelen aanleggen. Een van de deelnemers is wijnboer en varkenshouder Leon Masselink. Het inrichtingsplan voor zijn ‘zonnepark’ is bijna klaar. Nu nog de subsidiebeschikking.

Het wordt komende weken ongelofelijk spannend voor Leon Masselink uit Gendringen (Gelderland). Komt hij in aanmerking voor SDE+-subsidie? Zo ja, dan komt hij onmiddellijk in actie. Zijn 8 varkensstallen worden dan in het najaar gesloopt en op de vrijkomende vierkante meters op zijn bouwkavel plaatst hij vervolgens zonnepanelen. Bij elkaar ruim een hectare. Hij droomt van een positieve uitkomst, maar hij heeft daar helaas geen invloed op. “Ik hoop dat het goed komt, maar niets is zeker.”

Project Zon op erf

Masselink is een van de 5 deelnemers aan het Gelderse project Zon op erf, een project van provincie Gelderland, gemeenten en Achterhoekse Groene Energie Maatschappij (AGEM). En natuurlijk van de betrokken agrarische ondernemers.

Masselink had tot eind jaren 90 een bedrijf met 250 zeugen en 2.000 vleesvarkens. Een flink bedrijf, maar op de lange termijn bezien toch te klein. Als hij tot de blijvers in zijn sector wilde behoren, zou hij moeten opschalen. Hij koos een andere weg.

In het begin van deze eeuw schakelde hij gedeeltelijk om naar wijnbouw. Nu is hij meer wijnboer dan varkenshouder; hij heeft op dit moment naast zijn velden met druiven nog 1.000 vleesvarkens. “De hypotheek moet worden betaald, definitief stoppen met de varkenstak is voor mij op dit moment geen optie.”

Verpauperde stallen

6 van zijn 8 stallen staan al jarenlang leeg. De verpaupering slaat toe. Onderhoud pleegt hij niet meer. Dat wordt zichtbaar, hij stoort zich eraan. Op de daken liggen honderden asbestplaten. In 2024 moet het asbest zijn gesaneerd, zo heeft politiek Den Haag bepaald. “Het zonneproject komt voor mij als een geschenk uit de hemel. Die gebouwen moeten weg, want een alternatieve bestemming is er eigenlijk niet.

“Van mijn veld met zonnepanelen ziet de voorbijganger straks weinig”

Ze staan al jaren te koop, maar er komt geen varkenshouder die hier aan de slag wil. En eigenlijk wil ik dat ook niet, zo pal naast mijn druivenstruiken. De buurt trouwens ook niet. Het project is daarom een uitkomst: oude stallen slopen, asbest saneren en een enorme hoeveelheid duurzame energie opwekken. Dat is 3 keer winst!”

Prachtig pr-verhaal

Maar zit de buurt wel te wachten op een veld met meer dan 10.000 vierkante meter aan panelen. Overal in het land klinkt protest tegen de aanleg van zulke zonnevelden. In Gendringen niet? Masselink hoort weinig kritische geluiden. De panelen komen op zijn bouwkavel, dat scheelt natuurlijk. “De buurt gunt mij dit. Liever zonnepanelen dan varkens, vinden de meeste mensen. Ik houd bij de aanleg van het veld natuurlijk wel rekening met de omgeving. Het wordt een echt zonnepark, met hagen en knoteiken rondom. Je ziet er straks weinig van. De bezoekers van mijn wijnbedrijf kan ik straks een prachtig verhaal vertellen. Dat straalt af op de wijn die van mijn druiven wordt geproduceerd. Dit is gewoon een prachtig pr-verhaal.”

Bijna te mooi om waar te zijn. Dat beaamt Masselink trouwens onmiddellijk. Boeren die soortgelijke plannen bedenken, geeft hij een waarschuwing. “Aanpassing van het bestemmingsplan aan de nieuwe situatie kost erg veel energie. Ik had gehoopt daar vanuit het project meer begeleiding bij te krijgen, maar uiteindelijk moet ik het allemaal zelf uitzoeken.”

Aanleg van zonnevelden

De aanleg van de zonnevelden is volkomen afhankelijk van de beslissing over de SDE+-subsidie. Masselink: “Van de zonne-energie die ik straks produceer, gebruik ik op mijn bedrijf slechts een klein gedeelte. Verreweg het grootste deel gaat naar het net. Als ik daar alleen de kale elektriciteitsprijs voor krijg, kan de aanleg nooit uit. Punt is dat ik bij deze subsidieaanvraag moet concurreren met aanvragers die tientallen hectares aan zonnevelden willen aanleggen. Die kunnen waarschijnlijk goedkoper zonne-energie produceren dan ik. Het was mooi geweest als voor ondernemers zoals ik een speciale regeling zou bestaan. Maar die is er niet. Kortom, of het plan van mij en mijn 4 collega’s doorgaat, is niet zeker. Kom in juni nog maar eens terug. Dan kan ik je hopelijk de subsidiebeschikking laten zien.”

Provincie: half miljoen euro voor Zon Op Erf

De provincie Gelderland trekt 500.000 euro subsidie uit om vijf demonstratieprojecten van Zon Op Erf uit te laten voeren door de AGEM.

Doel van Zon op Erf is om leegstaande schuren op boerenerven te slopen en te vervangen door zonnepanelen. Hiermee wordt verloedering door ongebruikte schuren tegen gegaan en wordt er tegelijkertijd duurzame energie geproduceerd. Ook worden bij de sloop van de stallen asbestdaken gesaneerd.

Gedeputeerde Bea Schouten: ‘Het opruimen van leegstaande schuren, duurzame energie opwekken en saneren van asbestdaken zijn stuk voor stuk belangrijke opgaven voor ons. We dragen graag bij aan dit soort slimme initiatieven waarbij meerdere doelen worden gecombineerd.’

Van landbouwboer naar zonneboer Zon Op Erf is oorspronkelijk een idee van de gemeente Bronckhorst. Vorig jaar werd de eerste fase uitgevoerd door AGEM in opdracht van de acht Achterhoekse gemeenten en ondersteund door de provincie. Toen werd onderzocht of er geïnteresseerde boeren zijn en of het rendabel kan zijn voor boeren om schuren te slopen en zonnepanelen op hun vrijgekomen erf te plaatsen.

Uit onderzoek blijkt dat dit kan, maar dat een aantal factoren essentieel is, zoals aansluitkosten op het elektriciteitsnet, rentepercentage banklening, SDE+ subsidie, kostprijs installatie, sloop-en saneringskosten en het wijzigen van het bestemmingsplan. Om in de praktijk te testen hoe dit uit zal pakken worden nu door AGEM vijf demonstratieprojecten uitgewerkt. Hierin wordt ook onderzocht hoe de kosten van toekomstige Zon op Erf projecten omlaag kunnen.

Twee projecten direct van start Twee van de vijf projecten gaan meteen van start. Bij agrariër Leon Masselink in Gendringen wordt circa 3000 m2 schuren en overige opstallen gesloopt en ca 9500 m2 zonnepanelen geplaatst. Bij Patrick Schut in Varsselder wordt ca 4500 m2 opstallen gesloopt en 11000 m2 zonnepanelen geplaatst.

Saneren asbestdaken, aanpakken leegstand en duurzame energie Gelderland wil in 2030 energieneutraal zijn. Om dat te bereiken moet er veel meer duurzame energie opgewekt worden. Ook moet er een oplossing komen voor de verloedering in de Achterhoek door de vele leegstaande boerenschuren.

Schuren met asbestdaken vormen nog een extra opgave. In 2024 moeten alle asbestdaken in Nederland gesaneerd zijn en met name agrariërs hebben nog veel asbestdaken liggen op hun schuren. Door de sanering van de daken te combineren met een duurzaam verdienmodel, kan het aantrekkelijker worden voor boeren om te saneren.