Ouderen in Achterhoek in financiële problemen door asbestdaken
DOETINCHEM – Voor 1 januari 2024 moet asbest van de daken. Dat wordt een heidense klus in de Achterhoek waar het buitengebied vol staat met het ooit geliefde, maar nu verboden materiaal.
Heidens karwei
Wie op een verloren middag de buitengebieden van de Achterhoek en Liemers doorkruist ziet snel hoe groot het probleem is. Het land staat vol schuren bedekt met asbest. Ooit een geliefd materiaal, want sterk en niet kapot te krijgen. Maar sinds 1993 is asbest verboden omdat als het materiaal verweert, de vezels longkanker kunnen veroorzaken. De verwering van asbest neemt na dertig jaar toe. Daarom vindt de overheid dat het asbest 1 januari 2024 van de daken moet zijn. Een heidens karwei en voor menig bewoner in het buitengebied een financieel probleem.
Wim Prinsen woont met zijn gezin in het buitengebied van Aalten. Zijn ouders hielden hier tot eind jaren negentig een boerderij met rundvee en varkens. De schuren, bedekt met 500 vierkante meter asbest, staan er nog maar er zijn sloopplannen. ,,Tijdens een bijeenkomst in de Radstake ontdekte ik dat ik een probleem heb”, zegt Prinsen. ,,Het ging over glasvezel maar ook over asbest. Dat gaat geld kosten, besefte ik. Ik hoop dat ik met 20.000 euro klaar ben. Een deel hopen we te bekostigen uit een subsidie van de gemeente Aalten.”
2024
De voorlichting over asbest in de Radstake werd gedaan door Anton Legeland van LNAgro ‘De Ondernemerij’, het Ulftse adviesbureau voor agrarische bedrijven. Legeland is bezig met de bewustwording van het probleem: ,,Want veel mensen weten niet eens dat een asbestdak in 2024 is verboden.” Het adviesbureau is een van de initiatiefnemers van de zogenaamde asbesttrein opgezet. Een ambitieus project waarbij Legeland en de zijnen om de keukentafel willen met bewoners in de regio, om een plan te maken voor het saneren van hun asbestdaken. ,,Maatwerk”, volgens Legeland.
Bij de voormalige kippenboerderij in het buitengebied van Didam van Henk Lanters (71) is Legeland al geweest. Ook Lanters was bij de bijeenkomst in de Radstake en nam een kordaat besluit: alle 3.000 vierkante meter asbest vervangen door een nieuw dak.
,,Begin 2015 zijn in twee weken alle daken gewisseld”, zegt Lanters. ,,Dat was door de zure appel bijten. Saneren en het leggen van nieuwe daken – we stallen caravans in vier schuren – kostte 80.000 euro. Dat hebben we betaald uit onze oudedagsvoorziening. Die proberen we met het stallen van caravans terug te verdienen. Maar we zijn blij dat we het hebben gedaan. Want huis en schuren staan er netjes bij én zijn verkoopbaar.”
Zover zijn Fons en Annie Gerritsen nog niet. In 1998 stopte het echtpaar met een varkenshouderij. De drie schuren zijn ook hier ingevuld met caravans én een hondentrainingsschool.
Te duur
Anton Legeland is bij Gerritsen aangeschoven aan tafel. Fons vertelt dat hij vroeger zelf asbest heeft gezaagd: ,,Een beetje water erbij om het stof tegen te gaan. Geen probleem.” ,,Dat deed elke boer”, zegt Legeland.
Maar nu, zo heeft Legeland berekend, kost het saneren van het asbest en het slopen van de schuren kost Kilderse familie een ton. Gerritsen heeft dat geld niet. De bank heeft bovendien laten weten hiervoor geen geld uit te lenen. Wel hanteert de gemeente Montferland een Rood voor Rood-regeling waarbij agrarische bebouwing kan worden gesloopt om plaats te maken voor nieuwe bebouwing. Dat zou drie bouwkavels kunnen opleveren. ,,Twee kavels zouden we kunnen verkopen”, zegt Fons. ,,Op een kavel kunnen we zelf bouwen.”
Legeland rekent voor: ,,Sloop plus sanering en onder meer bodemonderzoeken kost 175.000 euro. Daarnaast moet er geld zijn om een huis te bouwen. Dat moet betaald worden uit de verkoop van twee kavels.”
Rekensommen die Legeland geregeld maakt. Hij komt geregeld mensen tegen op leeftijd die zijn gestopt met hun bedrijf. ,,Mensen die hard hebben gewerkt en zuinig geleefd”, zegt Legeland, die mensen met asbestdaken adviseert zich snel te laten informeren. ,,Nu worden ze overvallen omdat ze asbest moeten saneren. Deze mensen zitten niet op een zak geld. En 2024 nadert: over 68 maanden is het zover.”
Asbestfeiten
– In Gelderland ligt 20 miljoen vierkante meter asbest.
– In de acht Achterhoekse gemeenten (inclusief Montferland) ligt 7,7 miljoen vierkante meter op 12.500 adressen.
– 1 januari 2024 mag er geen asbest meer op de daken liggen. Volgens deskundigen is het een illusie dat al het asbest voor die datum is weggehaald. Provincie Gelderland streeft er naar tegen die tijd 85 procent te hebben gesaneerd.
– De kosten voor het weghalen van asbest lopen uiteen van 8 euro tot 50 euro per vierkante meter. Daarbij geldt: hoe groter het oppervlak, hoe lager de kosten per vierkante meter.
– Er is een landelijke subsidieregeling van 4,5 euro per vierkante meter, maar deze pot is leeg aan het raken.
– De gemeente Aalten heeft een subsidieregeling met daarin 100.000 euro die loopt tot 31 juli. Montferland hanteert de regeling Rood voor Rood: agrarische gebouwen kunnen worden gesloopt en in de plaats komen bouwkavels. Elke gemeente heeft zijn eigen regels.
